Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

Oświadczenie Piotra R. na temat zamordowania 100 Żydów ze Stopnicy i Szydłowa na tzw. Ratajskich Błoniach pod Słupią:

“Na tzw. Ratajskich Błoniach pod Słupią zgromadzono około 1000 Żydów: mężczyzn, kobiet i dzieci, zam. w Staszowie i w Stopnicy. Żydów tych Niemcy zwieźli podwodami, które musieli dostarczyć okoliczni rolnicy. Na tychże Ratajskich Błoniach zamęczono i rozstrzelano około 100 osób, w tym także kobiety i dzieci. Pozostałych załadowano na transport w Szczucinie i wywieziono w nieznanym kierunku. Po wywiezieniu Żydów SS-mani wrócili ponownie do Stopnicy, przeszukać czy ukrył się ktoś z Żydów. Znaleźli jednego mężczyznę, który ukrył się w mieszkaniu innego wywiezionego Żyda. Wyprowadzono go na rynek i tam zastrzelono. Ciało zabrali policjanci żydowscy i pogrzebali na miejscowym żydowskim cmentarzu. Znaleziono również niemowlę. Było to dziecko wywiezionej rodziny Getner, którą zeznający znał osobiście. Rodzice zostawili dziecko, co uszło uwadze SS-manów, licząc że ktoś się nim zaopiekuje. Jeden z SS-manów znalazł to dziecko, zastrzelił je wyrzucając ciało przez okno.” (IPN BU 2448/321, s.11)

8 października 1942 r. w trakcie likwidacji stopnickiego getta  zamordowano ok. 400 Żydów. Zwłoki zakopano na cmentarzu żydowskim. “Po pewnym czasie sprowadzono ruchome krematorium, odsłonięto masowe groby. Po tej akcji stwierdzono świeżo rozkopaną ziemię i spalone zwłoki.” (IPN BU 2448/321, s. 4)

Rok później, jesienią 1943 r., w trakcie transportowania grupy Żydów ze Stopnicy do Pacanowa, Niemcy zastrzelili nieznaną liczbę osób, głównie starszych. Miejscowa ludność zbierała tego dnia zwłoki z drogi i grzebała na cmentarzu żydowskim w Stopnicy. (Kartoteka tematyczna b. GKBZHwP, s. 1)

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało oznaczone drewnianą macewą w ramach projektu “Punkty odniesienia”. “Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia. 

Więcej o projekcie można przeczytać tutaj: https://zapomniane.org/wp-content/uploads/2018/10/MACEWY_punkty-odniesienia_folder.pdf

Projekt znakowania grobów drewnianymi macewami Fundacja Zapomniane realizuje od 2017 r. W stałej współpracy z The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 18.07.2017 r. przeprowadzono wizję lokalną na cmentarzu żydowskim. Celem oględzin cmentarza było zlokalizowanie miejsc naruszonych, zgodnie z pomiarem rzeźby terenu (LIDAR). W trakcie wizji udało się zlokalizować miejsca, które potencjalnie mogą być zbiorowymi grobami (GPS:1. N50°26.123’E020°57.457′, 2. N50°26.115’E020°57.465′, 3. N 50°26.121’E020°57.468′, 4. N50°26.163’E020°57.490′, 5. N50°26.174’E 020°57.485′).

Nie prowadzono badań georadarowych.

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) wyraźnie ukazuje miejsca naruszone wzdłuż wschodniej granicy oraz w części centralnej działki cmentarnej.

Pozyskano fotografię lotniczą z dnia 19.01.1945 r.

Nie prowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Stopnicy. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

IPN BU 2448/321 Ankiety Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce oraz Okręgowej Komisji Badania Hitlerowskich w Warszawie zebrane w latach 1968-1972. Ankiety dotyczące województwa kieleckiego – V. Powiat Busko-Zdrój: ankiety, notki encyklopedyczne.

IPN GK 163/7, Ankiety egzekucji. Groby. Województwo kieleckie, Tom IV, Kwestionariusze o egzekucjach masowych i grobach masowych – woj. Kieleckie, powiaty: Stopnica, Włoszczowa.

Karty z kartoteki tematycznej b. GKBZHwP.