Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W lasach między obecnymi miejscowościami Trzciano Nowe i Lipowy Most ukrywała się grupa uciekinierów z getta białostockiego- siedmiu mężczyzn w wieku ok. 30 lat i około 20-letnia kobieta. W leśnej kryjówce mieli spędzić czas od lata do późnej jesieni. Przez ten czas miejscowa ludność zaopatrywała ich w żywność. Kiedy spadł pierwszy śnieg gajowy poinformował leśniczego o podejrzanych śladach na śniegu. “Specjalny oddział żandarmerii z Kopnej Góry urządził zasadzkę w lesie i wszyscy Żydzi zostali zamordowani. Kazano im zdjąć ubrania, położyć się twarzami do ziemi w rzędzie wzdłuż drogi i strzelano w tył głowy”(strony z Kartoteki b. Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Białymstoku). Zwłoki zakopano miejscu egzekucji, gdzie spoczywają do dnia dzisiejszego.

Upamiętnienie

Ceremonia upamiętnienia żydowskich ofiar Zagłady w Nowym Trzcianie odbyła się 8 czerwca 2022 roku.

Nagrobek w Nowym Trzcianie, przez wzgląd na ochronę przyrody, został usytuowany 300 metrów od miejsca pochówku ofiar. Miejsce pochówku oznaczone jest drewnianą macewą  oraz słupkami kamiennym wskazującymi zasięg grobu. 

Projekt zrealizowany dzięki wsparciu:

U.S. Commission for the Preservation of America’s Heritage Abroad, Gminy Szudziałowo, Nadleśnictwa Supraśl, Formy Wspólne, European Union

Miejsce grobu zostało oznaczone drewnianą macewą w 2020 roku ramach projektu “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami.”. Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia. 

Więcej o projekcie można przeczytać tutaj:

https://zapomniane.org/wp-content/uploads/2018/10/MACEWY_punkty-odniesienia_folder.pdf

Projekt  “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami. ” był realizowany dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz  The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 28.02.2018r. przeprowadzono wizję lokalną w obecności świadka, w celu lokalizacji zbiorowego grobu siedmiu ofiar z Supraśla, zamordowanych i pochowanych w lutym 1943r. Świadek precyzyjnie wskazał miejsce pochówku (GPS: N53°13.631′ E023°32.182′), które ówcześnie zostało oznaczone tablicą opisującą ilość ofiar, miejsce z którego ofiary pochodziły oraz miesiąc i rok egzekucji.

Pomiar rzeźby terenu potwierdza liczne naruszenia w obszarze wskazanym przez świadka, co utrudnia dokładne określenie naruszenia dotyczącego wskazanego grobu.

Badania georadarowe w tej lokalizacji planowane są na wiosnę 2021r.

Nie prowadzono kwerendy zdjęć lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w miejscowości Trzciano Nowe. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Kartoteka b. OKBZHpNP w Białymstoku – relacja pana Mikołaja Wilczyńskiego dotycząca żydowskich grobów wojennych w Trzcianie Nowym, dokumentacja fotograficzna z wizji lokalnej miejsca, plan opisanego miejsca.