Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

O grobie masowym we Franciszkowie Starym pamięta niewielu. Kwerenda w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej zakończyła się wynikiem negatywnym. O istnieniu tego miejsca dowiedzieliśmy dzięki przyjaciołom z Opola Lubelskiego, którzy zbierają relacje najstarszych mieszkańców Opola i okolicznych miejscowości. Z zebranych przez nich wspomnień wynika, że w lasach na terenie obecnej gminy Opole Lubelskie ukrywało się w ziemiance sześcioro Żydów. Kryjówka została zdradzona. Podobno tuż przed egzekucją jedna z kobiet podarła swoje ubranie, żeby nie dostało się w ręce oprawców. Ciała pomordowanych wrzucono do ziemianki i przysypano ziemią. Z kolei z relacji mieszkańca Franciszkowa, pana Jana (ur. 1925 r.), ukrywających się Żydów, uciekinierów z getta w Opolu Lubelskim, zabito w ziemiance leśnej, w której się ukrywali, przez wrzucenie do jej środka granatu (Franciszków Stary, 14 lipca 2014 r.).

14 października 2014 r. Fundacja Zapomniane przeprowadziła badania georadarowe wskazanego miejsca, które potwierdziły występowanie w tym miejscu przekopu. Rzadko się zdarza, żeby odczyt z georadaru był tak precyzyjny. Leśna kryjówka, która stała się później grobem, została prawdopodobnie umocniona od wewnątrz za pomocą desek lub innego materiału, tak aby ziemia nie sypała się na głowy ukrywającym się w środku ludziom.

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało  oznaczone  symboliczną drewnianą macewą w ramach akcji  „30 macew w 30 dni”- projektu znakowania miejsc Zagłady na terenie południowej i wschodniej Polski we wrześniu 2017.  Partnerem projektu była amerykańska fundacja  Matzevah.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W trakcie wizji lokalnej dnia 13.10.2014 r. przeprowadzono badania georadarowe w miejscu wskazanym przez świadka (GPS: N51°05.324′E021°58.181′). Wyniki badań potwierdziły obecność bardzo wyraźnej anomalii o wymiarach: długość ok. 3,0–3,5 m, szerokość 2,5 m i głębokość ok. 1,40–1,60 m (p.p.t.).

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) nie ukazuje naruszeń, które można interpretować jako leśną kryjówkę – grób.

Nie przeprowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości ofiar i żydowskiego grobu w Starym Franciszkowie. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: Jan [świadek historii], ur. 1925, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Starym Franciszkowie, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Stary Franciszków, 14 lipca 2014 r.