Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W lipcu 1943 r. w lesie “Mosty” w masowym grobie zakopano szczątki ośmiu rozstrzelanych osób (5 mężczyzn, 2 kobiety i jedno dziecko). Z relacji świadka wynika, że byli to członkowie dwóch żydowskich rodzin zamieszkujących przed wojną w Polichni. Wiosną 2018 r. spotkaliśmy się z panem Eugeniuszem K. (rocznik 1931), który był świadkiem egzekucji i zakopywania zwłok. W trakcie wizji lokalnej świadek przekazał szczegóły tego zdarzenia oraz wskazał przybliżone miejsce pochówku:

“- Panie Eugeniuszu, ten grób przy przystanku, pan mówił, że był świadkiem, jak ich tam mordowali.

– Tam mego kolegę zabili tam, bo dwoje co tam żyli chodzili ze mną do szkoły: Riwka to od Chyla (Hyla), a Josek to był od Lejbusiów. 

 – Jak się nazywał kolega?

– Lejbuś.

[…]

– I proszę opowiedzieć, jak to przebiegało, jak pan pamięta.

– No wie pan przywieźli furmankami ło, … chłopów (…) wykopali, rozebrali. Ta babka jeszcze

chciała iść do lasu, bo to na skraju lasu,tak no to w rowie ją zastrzeliło. Zginęło tak od Lejbusia Josek i oboje rodzice i od tych drugich Balka jej było, Balka, to zginęła i jej rodzice i babka, ale nie wiem, czy tych była babka, czy tych babka?

– To ile tych osób było?

– No siedem. I jeden obcy jeszcze był Żyd, to ja nie znałem. No osiem.” (Polichna, wiosna 2018 r.)

W tym samym lesie “Mosty” ma się znajdować grób  pięcioosobowej żydowskiej rodziny Goldszmitów (dwóch mężczyzn, dwie kobiety i jedno dziecko). Rodzina Goldszmitów przed wojną prowadziła gospodarstwo rolne. Po nasileniu się prześladowań Żydów, ukryli się na strychu jednego z miejscowych gospodarzy. Za dnia przebywali na strychu, nocą wychodzili po żywność do gospodarza, który dzierżawił ich pole. Taki stan rzeczy trwał do końca 1943 r. kiedy doszło do aresztowania i egzekucji na żydowskiej rodzinie.  (IPN BU 2448/569)

Upamiętnienie

Miejsce jednego z grobów (grób 2) zostało oznaczone drewnianą macewą w 2020 roku ramach projektu “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami.”. Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia.
Więcej o projekcie można przeczytać tutaj:
https://zapomniane.org/wp-content/uploads/2018/10/MACEWY_punkty-odniesienia_folder.pdf

Projekt “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami. ” był realizowany dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

Grób 1

W dniach: 12.04.2018 r., 25.07.2018 r. przeprowadzono wizje lokalne w obszarze (przybliżone koordynaty grobu N50°50’45.54”E022°17’33.19”) ,  w którym znajduje się zbiorowy grób sześciu ofiar. Okoliczni mieszkańcy i świadkowie potwierdzają wskazany obszar jako przybliżoną lokalizację zbiorowego grobu, niemniej jednak nie byli w stanie precyzyjnie wskazać miejsca pochówku.

Obraz rzeźby terenu potwierdza liczne naruszenia w tym obszarze. Miejsce to w przeszłości było oznaczone drzewami rosnącymi przy grobie, ponadto charakterystyczny łuk na granicy działek i bliski dystans do krawędzi pobocza drogi pozwalały na dotarcie do dokładnej lokalizacji grobu. W dniu 10.08.2018 r. zebrano dane georadarowe w części obszaru wskazanego jako najbardziej prawdopodobna lokalizacja grobu. Wyniki potwierdziły występowanie różnych anomalii w tym miejscu, które swoim formatem mogą korespondować z ilością ofiar. W przypadku tej lokalizacji precyzyjne wskazanie grobu na dzień dzisiejszy nie jest możliwe. Nie prowadzono kwerendy zdjęć lotniczych dla tego obszaru. Obecnie krajobraz tej lokalizacji uległ kompletnej zmianie w związku z budową trasy szybkiego ruchu.

Grób 2

W dniu 12.04.2018 r. przeprowadzono wizję lokalną w obecności świadka, który wskazał przybliżoną lokalizację zbiorowego grobu ośmiu ofiar (przybliżone koordynaty GPS: N50°50.864’E022°17.570′). Miejsce wskazane świadek zlokalizował, z wykorzystaniem pomocniczych punktów odniesienia jakie stanowią leśne ścieżki w tym obszarze. Obraz rzeźby terenu (LiDAR) ukazuje liczne naruszenia i ścieżki, które w tym przypadku odgrywają istotną rolę. Podczas wizji ze świadkiem wykonano wstępne sondaże georadarowe. Wyniki dla tej lokalizacji są niekonkluzywne. Obszar wskazany przez świadka wymaga dalszych badań w celu określenia precyzyjnej lokalizacji pochówku. Nie prowadzono kwerendy zdjęć lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w miejscowości Polichna. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

IPN BU 244/568, Ankiety Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce oraz Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie, zebrane w latach 1968-1972. Ankiety dotyczące województwa lubelskiego-VIII. Powiat Kraśnik: ankiety.

IPN BU 2448/569, Ankiety Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce oraz Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie, zebrane w latach 1968-1972. Ankiety dotyczące województwa lubelskiego-VIII. Powiat Kraśnik: ankiety.