Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

19 sierpnia 2015 r. przeprowadziliśmy wizję lokalną grobu żydowskiego w lesie w pobliżu miejscowości Pikule. Lokalizację grobu wskazał nam mieszkaniec Janowa Lubelskiego, który poznał tę historię od nieżyjącego już mieszkańca wsi Pikule. W leśnej ziemiance miało się ukrywać jedenaścioro Żydów z Modliborzyc. Zostali zabici w drugiej połowie 1942 r., a ich ciała do tej pory znajdują się w ziemiance: “To było tutaj. Ten, co mi powiedział, zaprowadził mnie tu, ja wziąłem łopatki, sprawdzić czy prawdę mi mówi. On mówił, że [ukrywający się Żydzi] takie żelazne miały fajerki. Te fajerki wykopałem, jakąś kość, i się upewniłem, że to tu jest… Tu zostali wybici. To bogaci byli Żydzi. Ich było jedenastu, ale siedmiu to jest [tu, w grobie] na pewno. […] Mieszkali w ziemiance i w tej ziemiance zostali zabici. Siedmiu tu jest na pewno, a jedenastu się ukrywało. To byli Żydzi z Modliborzyc, krawce, bardzo bogate. On [znajomy naszego rozmówcy] ich znał, bo nosił im jedzenie.” (Pikule, 19 sierpnia 2015 r.)

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało  oznaczone  symboliczną drewnianą macewą w ramach akcji  „30 macew w 30 dni”- projektu znakowania miejsc Zagłady na terenie południowej i wschodniej Polski we wrześniu 2017.  Partnerem projektu była amerykańska fundacja  Matzevah.

4 listopada 2022 roku odbyła się uroczystość upamiętniająca w Pikulach. Obok naszej drewnianej macewy stanęła macewa z kamienia oraz płyta z informacją historyczną. Dzięki współpracy z architektką (dla) krajobrazu Natalią Budnik oznaczyliśmy lokalizację ziemianki/pochówku za pomocą roślin tak, aby to miejsce stało się częścią lokalnego krajobrazu. W uroczystości wzięli udział jej współorganizatorzy, Muzeum Regionalne w Janowie Lubelskim, Nadleśnictwo Janów Lubelski, a także władze lokalne Janowa Lubelskiego i sąsiednich gmin, przedstawiciele duchowieństwa, w tym Rabin Yehoshua Ellis oraz Biskup Mieczysław Cisło, młodzież z I Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim, przedstawiciele organizacji żydowskich, mieszkańcy. Upamiętnienie zostało zrealizowane w ramach projektu NeDiPa: Negotiating Difficult Pasts dzięki wsparciu Komisji Europejskiej w ramach programu The Citizens, Equality, Rights and Values (CERV). Dziękujemy naszym partnerom FestivALT & Urban Memory Foundation za pomoc i wsparcie przy realizacji wydarzenia.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 08.09.2015 r. przeprowadzono wizję lokalną miejsca precyzyjnie wskazanego przez świadka (GPS: N50°40.997‚E022°19.350′). Miejsce to jest kryjówką leśną i zbiorowym grobem. Świadek twierdził, że w miejscu tym w przeszłości odkrywano szczątki ludzkie.

W dniu 03.10.2022 r. przeprowadzono badania z użyciem georadaru MALA X3M (500 Mhz) w miejscu wskazanym przez świadka, jako kryjówka oraz miejsce zagrzebania ofiar. Wykonano 3 profile georadarowe o nazwach: PIK10001-PIK10003, na których zarejestrowano wyraźny zbiór anomalii pochodzących od widocznego w terenie zapadliska, które jest pozostałością po ziemiance.

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) wyraźnie ukazuje wzniesienie, na którym mieści się zapadnięta kryjówka i zbiorowy grób.

Nie przeprowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Pikulach. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: mieszkaniec Janowa Lubelskiego, który usłyszał historię Żydów ukrywających się w lesie od mieszkańców wsi Pikule], data ur. 1930 r., miejsce zamieszkania: Janów Lubelski, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Pikulach, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Pikule, 19 sierpnia 2015 r.