Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

We wrześniu 2021 r. odbyliśmy wizję lokalną żydowskiego grobu wojennego w Majdanie Górnym. Na miejscu spotkaliśmy się z naocznym świadkiem zamordowania grupy Żydów, w tym kobiety z dzieckiem na ręku. Pan Franciszek D. był wtedy dzieckiem: “Ja wiem mniej więcej, w którym miejscu, ale to dużo lat już, to już zarównane, znaku nie ma. Ja tam pasł krowy i Niemcy przygnali Żydów…Tylko pamiętam, że jedna kobieta niosła malutkie dziecko na ręku, a ja pasł krowy, to tak blisko, to było w odległości jak stąd do tamtego budynku. Tak blisko, nawet może bliżej.

Tu była ścieżka wcześniej. Kobieta niosła to dziecko, jeden Niemiec wyjął pistolet, prysk, prysk. A jeden młodziak, taki młody Żyd, podjął ucieczkę. Ale ich było więcej, tych Żydów młodych; i tam w takim rowie go po bandzie zastrzelili. Tu był taki las nieużytek, a koło tego lasku było przejście tam do Polesia i aż do głównej trasy do Tomaszowa. Ale tu był taki rów i on tym rowem uciekał, krzakami. A Niemcy drogą, a drugie polem. I on nie miał wyjścia, uciekał tym rowem, a jak z tego rowu był wyleciał, no to na gołym miejscu, by go już dognali. On by i tak nie uciekł…” (Majdan Górny, 22 września 2021 r.)

Historia zamordowania grupy Żydów jest znana kolejnemu pokoleniu rodziny D. Domniemane miejsce pochówku wskazała nam córka pana Franciszka. Grób znajduje się na dnie leśnego wąwozu, u stóp wysokiej skarpy. 

Rejestr miejsc i faktów zbrodni z byłego woj. zamojskiego odnotowuje, że  w 1942 r. funkcjonariusze policji hitlerowskiej i SS rozstrzelali w Majdanie Górnym ok. 25 osób pochodzenia żydowskiego. Zginęli m.in. Szajman z żoną i dziećmi. Ofiary miały pochodzić z Majdanu Górnego i okolic. Zwłoki pochowano w miejscu zbrodni.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 03.12.2023 r. przeprowadzono wizję lokalną w miejscu precyzyjnie wskazanym (GPS: N50°27.542′ E023°29.181′) przez rodzinę świadka jako lokalizację zbiorowego grobu 10-15 ofiar. Lokalizacja grzebaliska znajduje się w wąwozie w miejscu charakterystycznego wypiętrzenia dna wąwozu (zał. Majdan Górny fotografia 1/2/3 lokalizacji), które zaznaczono na pomiarze rzeźby terenu (zał. Majdan Górny LiDAR 1,2).

W dniu 09.04.2024 r. przeprowadzono badania z użyciem georadaru (MALA/X3M/Ramac 500 Mhz). Zebrano 8 echogramów o nazwach: MJN10001-MJN10007. Na echogramach oznaczono (zał. Majdan Górny zestawienie echogramów MJN1) naruszenie warstw gleby w miejscu zbiorowego grobu 10-15 ofiar. Zarejestrowane anomalie pojawiają się na ok. 1.8 mb – 6.0 mb, głębokość ok. 0.8 – 1.0 m p.p.t. Przypuszczalny format grobu to: długość ok. 4.2 mb, szerokość ok. 2.1 mb, głębokość ok. 0.8 – 1.0 m p.p.t.

Nie prowadzono kwerendy archiwalnych fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości żydowskich ofiar w Majdanie Górnym. Jeżeli wiesz coś więcej napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], Franciszek D. mieszkaniec Majdanu Górnego ur. w 1934 r., słowa klucze: żydowski grób w Majdanie Górnym; rozmowę przeprowadziła Agnieszka Nieradko, Majdan Górny, 22 września 2021 r.

IPN GK 163/18 dot. żydowskich grobów wojennych w miejscowościach na terenie powiatu Tomaszów Lubelski

Rejestr Miejsc i Faktów Zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945, woj. zamojskie, Warszawa 1994

Dziękujemy International Holocaust Remembrance Alliance oraz Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie za dofinansowanie projektu badawczego, dzięki któremu zdobyliśmy materiały dotyczące tej miejscowości.