Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W maju 2017 r. Komisja Rabiniczna otrzymała zgłoszenie o możliwości profanacji nieoznakowanego grobu ofiar Holocaustu w gminie Orońsko w województwie mazowieckim. Zagrożeniem dla szczątków ludzkich były intensywne prace ziemne związane z rozbudową drogi krajowej nr 7. Z zebranych informacji wynikało, że w miejscowości Krogulcza Sucha ma się znajdować grób ok. 40 żydowskich kobiet i dzieci zamordowanych na początku lat 40 ubiegłego wieku i pochowanych we wspólnym grobie w tzw. lesie na Kątach. Lokalni mieszkańcy upamiętnili domniemane miejsce grobu poprzez zawieszenie krzyża na drzewie. W czerwcu 2017 r. przedstawiciele Komisji Rabinicznej oraz Oddziału GDDAKiA w Kielcach przeprowadzili wizję lokalną. W jej trakcie ustalono występowanie trzech anomalii w bezpośrednim sąsiedztwie drzewa, na którym wisiał krzyż. 

Kwerenda w Instytucie Pamięci Narodowej dla miejscowości Krogulcza Sucha dała wynik negatywny. Niemniej jedank przeprowadziliśmy kolejna kwerendę tym razem dla miejscowości Młodocin, gdyż zarówno pierwsze zgłoszenie jak i późniejsze ustalenia dotyczą obszaru pomiędzy miejscowościami Krogulcza Sucha i Młodocin. W rezultacie ustaliliśmy, że w Młodocinie w maju 1943 r. zamordowano 12 żydów pochodzących z Szydłowca. Ofiary pochowano w miejscu egzekucji. Według kwestionariusza o egzekucjach i grobach masowych z 8 października 1945 r. mogiła 12 osób miała się znajdować w lasku należącym do byłego majątku Orońsko i precyzuje, że wśród zamordowanych były 4 osoby złapane w lesie oraz 8 osób przywiezionych z Szydłowca. W ten sposób też ich zakopano, w dwóch grobach. 

Ani kwerendy w IPN, ani w Archiwum Państwowym w Radomiu nie potwierdziły zamordowania i pochowania w tym rejonie grobu 40 kobiet i dzieci.

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało oznaczone kamieniami polnymi przez wykonawcę robót budowlanych. Na drzewie nadal wisi krzyż umieszczony tam przez lokalnych mieszkańców.

Miejsce grobu zostało oznaczone drewnianą macewą w 2020 roku ramach projektu “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami.”. Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia. 

Więcej o projekcie można przeczytać tutaj:

https://zapomniane.org/wp-content/uploads/2018/10/MACEWY_punkty-odniesienia_folder.pdf

Projekt  “Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami. ” był realizowany dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz  The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 13.06.2017 r. przeprowadzono wizję lokalną w celu ustalenia lokalizacji grobu 20-40 ofiar. Precyzyjne wskazanie nie było możliwe w związku z brakiem świadków. Obszar, w którym może znajdować się zbiorowy grób został zakreślony
(GPS:N 51°19.940′ E 021°01.075′). Obszar wskazany znajduje się blisko nowo wybudowanego ronda, które może kolidować z grobem. Obraz rzeźby terenu (LiDAR) ukazuje wiele naruszonych miejsc, które potencjalnie mogą być grobem zbiorowym.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar w Krogulczej Suchej i w Młodocinach. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.