Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

U polskiej rolniczki Feliksy Brygoły w Poizdowie-Kolonii ukrywali się Żydzi z Kocka, mężczyźni i kobiety. W kryjówce przebywali około roku, do lata 1943 r. “W lipcu 1943 r. gospodarstwo Feliksy Brygoły, w którym ukrywali się Żydzi, zostało otoczone. W tym czasie część Żydów przebywała w stodole i spożywała posiłki. Żydów było trzech. Po zamordowaniu Żydów żandarmi, wymordowali wszystkich w tym czasie znajdujących się z rodziny Brygołów. Zabito wówczas Feliksę Brygołową, jej syna Stanisława (lat 18), córkę Janinę (lat 12), zamężną córkę Florentynę Zdunek (lat 25) oraz jej roczne dziecko – córkę (zabito dziecko na rękach matki). Część Żydów w tym czasie przebywała niedaleko od zabudowań w dojrzewającym życie i ci Żydzi ocaleli. Nazwisk Żydów trudno jest ustalić.” (IPN Lub 501/66, s. 120) Polską rodzinę zakopano na terenie ich gospodarstwa, po jakimś czasie, jeszcze w trakcie okupacji, zwłoki ekshumowano i przeniesiono na cmentarz w Kocku. Żydzi do dnia dzisiejszego leżą w zapomnianym grobie. Według kwestionariusza o egzekucjach masowych i grobach masowych z 1945 r., zwłoki trzech żydowskich mężczyzn złożono w dole o wymiarach 2×2 m (IPN GK 163/16).

Podobny przebieg wydarzeń w Poizdowie-Kolonii przedstawił nam Jan B., mieszkaniec tej wsi, w trakcie wizji lokalnej 3 czerwca 2014 r.: “Od nas było widzieć. Niemiec dał mi pistolet i on strzelił dwa razy do tej Florki [Florentyny Zdunek]. Zabili wszystkich, i tego Stasia zabili, Florkę, i taka dziewczynka była, 12 lat miała. Pochowane były pod drzewem jakimś, a potem ich przechowały [przenieśli] do Kocka. Za Niemca.” (Poizdów-Kolonia, 3 czerwca 2014)

Jeśli chodzi o Żydów, to pan Jan potwierdził, że z grupy ukrywających się Żydów część ocalała: “Jeden to był Chaim Jankiel. […] Jak tych Żydów zabili, myśmy tu przyszli, sołtys nakazał pochować, to trzy Żydówki jeszcze wylazły, bo one miały pod oborą kryjówkę. Żydy były na dworze i uciekały, a Żydówki zostały. I tu jeszcze ze dwa, trzy dni kręciły się, to później tylko dwie, jedna. Wszystkie trzy poszły gdzieś w świat. […] Tu przy drodze, trzech Żydów jest zakopanych.” (Poizdów-Kolonia, 3 czerwca 2014)

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 03.06.2014 r. przeprowadzono wizję lokalną miejsca wskazanego przez świadka (GPS: N51°38.170′ E022°20.453′). Miejsce to obecnie mieści się na skraju pola ornego, przy piaszczystej drodze.

Nie prowadzono badań georadarowych.

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) zarejestrował ślady po oraniu w miejscu wskazanym przez świadka. Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) w tym przypadku nie jest pomocny.

Nie przeprowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Poizdowie-Kolonii. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: Jan [świadek naoczny], data ur. [brak], miejsce zamieszkania: Poizdów-Kolonia, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Poizdowie-Kolonii, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Poizdów-Kolonia, 3 czerwca 2014 r.

IPN BU 2448/595, Ankiety GKBZHwP.

IPN GK 163/16 Ankieta. Egzekucje. Groby. Województwo lubelskie, tom V, Kwestionariusze o egzekucjach i masowych grobach – woj. lubelskie.

IPN Lu 501/66 b. OKBZH w Lublinie, Ankietyzacja miejsc i faktów zbrodni hitlerowskich, pow. Kock, k. 119, 119 v, 120, 120 v.

Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, tom IX. s. 10, Warszawa 1957.

Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na Ziemiach Polskich w Latach 1939-1945. Woj. lubelskie, s. 196-198, Warszawa 1985.