Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W trakcie wizji lokalnej w miejscowości Rykacze w lipcu 2015 r. natknęliśmy się na historię pięcioosobowej rodziny pochodzącej prawdopodobnie z Zambrowa, a ukrywającej się w miejscowości Chorzele nieopodal Rykaczy. Podjęliśmy próbę odnalezienia grobu, jednak okazało się, że wykryci w kryjówce Żydzi zostali prawdopodobnie wywiezieni do lasu Giełczyńskiego i tam zamordowani.

Mieszkaniec Rykaczy (ur. 1926): “Manes był i Jośko, bracia Słońcuk, uciekali na Osowiec. Ten Manes przeżył.” (Rykacze, 23 lipca 2015 r.)

Sołtys miejscowości wspominała w rozmowie z przedstawicielami Komisji Rabinicznej latem 2015 r., że członkowie tej rodziny, ukrywali się w lesie i przychodzili do jej matki po jedzenie.

Edward M. (lat 88), mieszkaniec Chorzeli: “[…] Był taki Żyd Jośko, on dzierżawił sady. On się tu ukrywał, była taka olszynka za Chorzelami, [gdzie] on sobie okop wykopał. On i u nas w lesie sobie okop wykopał, ziemiankę sobie zrobił, ale stamtąd go przepędzili. I on pod Chorzelami sobie wykopał. W olszynie tutaj nawet zacisznie było. I ten gospodarz, co to jego olszyna była, do żandarmów zameldował. Przyjechali… A ich tam było chyba z pięcioro, było to rodzina Manesów. Słońcuk Manes i Jośko, to tutaj ich była cała rodzina. Oni u nas koczowali w sadzie. Tam ich było pięcioro. Manes i Jośko ocaleli, przyjeżdżali po wojnie. Żandarmi zabrali resztę do Łomży, na Giełczyn. W Chorzelach nie ma nic, nie ma grobu.” (Chorzele, 23 lipca 2015 r.)

Podsumowując, z zebranych relacji mieszkańców wynika, że w Chorzelach ukrywało się pięć osób, z czego dwie przeżyły wojnę, a pozostałych, po tym jak kryjówka została zdradzona, wywieziono do Lasu Giełczyńskiego i tam zamordowano.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Chorzele-Rykacze. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: brak [świadek historii], miejsce zamieszkania: Rykacze, data ur. 1926, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Chorzeli, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Rykacze, 23 lipca 2015 r.

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], rozmówczyni: ówczesna sołtys Rykaczy, miejsce zamieszkania: Rykacze, data ur. [brak], temat i słowa klucze: żydowskie groby w Chorzeli, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Rykacze, 23 lipca 2015 r.

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: Edward [świadek historii], miejsce zamieszkania: Chorzele, data ur. brak (lat 88 w 2015 r.), temat i słowa klucze: żydowskie groby w Chorzeli, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Chorzele, 23 lipca 2015 r.

Dziękujemy Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) za dofinansowanie projektu badawczego, dzięki któremu zdobyliśmy materiały dotyczące tej miejscowości.