Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

„Pamiętam, że w odległej miejscowości, około 8 km od Chobotu, mieszkali obywatele polscy pochodzenia żydowskiego. W 1942 r., kiedy władze niemieckie przystąpiły do całkowitej zagłady ludności żydowskiej, grupa Żydów obojga płci licząca 13 osób, zamieszkująca w Miłośnie, uciekła z miejsca zamieszkania i ukryła się w lesie znajdującym się około 2 km na północ od wsi Chobot. Las ten nazywał się Borek. Widziałem ich osobiście we wrześniu 1942 r., idąc przez wyżej wspomniany las na łąki celem suszenia siana, kiedy siedzieli przy ognisku i coś gotowali w garnku zawieszonym nad ogniem. Celem zdobycia żywności wychodzili pojedynczo do okolicznych wsi Michałów, Chobot, Mrowiska i Kąty Goździejewskie, gdzie prosili o żywność. Mieszkańcy okolicznych wsi odnosili się do nich życzliwie, pomagali im przetrwać trudne chwile. Kiedy nadeszła zima 1942/1943 roku, by zabezpieczyć się przed mrozem, wykopali oni na skraju lasu od strony wsi Michałów ziemiankę, w której przetrwali zimę. Kiedy nadeszła wiosna zdarzyło się, że po skraju lasu szli Niemcy po polowaniu. Być może przypadkowo odkryli ziemiankę, a w niej znajdujących się Żydów, nic jednak nie uczynili. Dopiero po kilku dniach przyjechali niemieccy żandarmi i wywlekli z ziemianki 12 Żydów. Kazali ułożyć się rzędem przy ziemiance i strzałem z broni palnej wszystkich zabili. Ocalała jedynie licząca około 20. lat Żydówka, która w tym czasie poszła po żywność do jednej z pobliskich wsi. Ta Żydówka nazywała się Ostrzega, ukrywała się u życzliwych ludzi do końca wojny. Zabitych Żydów Niemcy rozkazali pogrzebać sołtysowi wsi Borek tuż obok ziemianki w miejscu, gdzie zostali zabici. Obecnie na tym miejscu rośnie las.” (oświadczenie Jana Rogali ur. 1922 r, z 2 stycznia 2004 r.)

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało oznaczone symboliczną drewnianą macewą w ramach akcji „30 macew w 30 dni”- projektu znakowania miejsc Zagłady na terenie południowej i wschodniej Polski we wrześniu 2017. Partnerem projektu była amerykańska fundacja Matzevah.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W trakcie wizji lokalnej w dniach 02.07.2014 r. przeprowadzono badania georadarowe w miejscu wskazanym przez świadka (GPS: N52°15.378′ E021°23.173′). Wyniki badań potwierdziły dwie anomalie, które z wysokim prawdopodobieństwem odpowiadają za zmiany w strukturze gleby pozostałe po leśnej kryjówce oraz zbiorowym grobie. Przypuszczalny format zbiorowego grobu dwunastu ofiar to długość ok. 3,5 m, szerokość ok. 2,0 m i głębokość ok. 1,0 m (p.p.t.).

Pomiar rzeźby terenu wyraźnie ukazuje skarpę, w której oba miejsca są zlokalizowane. Ze względu na niską rozdzielczość pomiaru rzeźby terenu (LIDAR) depresja odpowiadająca za przybliżone miejsce zbiorowego grobu jest słabiej widoczna.

Nie przeprowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i żydowskiego grobu w Chobocie. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Kopia oświadczenia Jana Rogali z 2 stycznia 2004 r.

Rogala J., Tragiczny los, [w:] “LOKALNA”, dwutygodnik nr 6 (59), środa, 24 marca 2004, s.12.