Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W marcu 2015 r. Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy otrzymała informację od mieszkańców Inowrocławia, iż w kępie leśnej na terenie nadleśnictwa Balczewo w Radojewicach w wyniku żerowania lisów ujawnione zostały szczątki ludzkie. Na okoliczność tę wezwana została prokuratura rejonowa w Inowrocławiu. W sprawę zaangażowali się również społecznicy i badacze historii regionu, którzy zwrócili uwagę iż ok. 1000 m od miejsca odnalezienia szczątków funkcjonował od lata 1941 do jesieni 1943 r. niemiecki obóz pracy. Historię obozu w Radojewicach opisała w styczniu 2015 r. Pani Katarzyna Podczaska dla lokalnej gazety ino.online, art. pn. “Wieś z bogatą historią. Obóz pracy dla Żydówek”. Obóz miał on się znajdować w domu i w budynkach inwentarskich po wysiedlonym Polaku – Franciszku Piotrowiaku, a jego więźniowie wykorzystywani byli przy pracach melioracyjnych na trasie Bachorce – Gopło i zalesianiu tego terenu. Z dokumentacji Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy wynika, że jesienią 1943 r. Żydzi zostali wywiezieni z Radojewic w nieznanym kierunku.

Dlatego zasadne jest przypuszczenie, iż odnalezione w kępie szczątki należą do Żydów, po których zaginął ślad. Komisja zwróciła się zatem do Prokuratury o nieprowadzenie inwazyjnych badań na kościach oraz wyraziła gotowość ponownego pochówku odnalezionych szczątków. Z uwagi na zagrożenie ponownym wykopaniem kości przez lisy, odnalezione kości zostały uroczyście pochowane na cmentarzu żydowskim na ul. Okopowej w Warszawie zgodnie z obrządkiem żydowskim 3 sierpnia 2015 r.    

Komisja odbyła wizję lokalną miejsca odnalezienia kości 30 czerwca 2015 r. wespół z przedstawicielami Policji, Nadleśnictwa, społeczników i okolicznych mieszkańców. Podczas wizji przeprowadzono nieinwazyjne badania georadarowe domniemanej mogiły z czasów II wojny światowej. Nie udało się dotrzeć do naocznych świadków mordów, a jedynie do świadków potwierdzających istnienia obozu i tego, że pracowały w nim kobiety.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W trakcie wizji lokalnej dnia 30.06.2015 r. przeprowadzono badania georadarowe w miejscu odnalezienia szczątków ludzkich i wskazywanym jako zbiorowy grób (GPS: N52°43.345‚E018°23.086‚). Wyniki badań potwierdziły obecność licznych anomalii. Format strefy przebadanej to: długość ok. 8,0 m, szerokość ok. 4,0 m, głębokość ok. 1,0 – 1,4 m (p.p.t.). Miejsce to wymaga dalszych kompleksowych badań geofizycznych.

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) wyraźnie ukazuje bardzo rozległy przekop, który jest zlokalizowany obok miejsca, gdzie przeprowadzono badania georadarowe.

Pozyskano fotoplan dla tego obszaru, który ze względu na zbyt małą skalę uniemożliwia miarodajną interpretację.

Nie przeprowadzono kwerendy fotografii lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Radojewicach. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Z badań nad eksterminacją Żydów na Pomorzu i Kujawach, Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1993, s. 52.

Podczaska K., Wieś z bogatą historią. Obóz pracy dla Żydówek, http://ino.online/n.php?wiadomosc=20321&nr=1, (dostęp 14.01.2015).

Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945, Informator encyklopedyczny PWN, Warszawa 1979, s. 419.

Dmochowski W., Wykaz osób poległych–pomordowanych, których miejsca pochowania nie można ustalić. Gmina Dąbrowa Biskupia, s. 1- 2, Wojewódzki Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Bydgoszczy.