Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

Cmentarz żydowski w Krasnymstawie jest obecnie częścią dużej działki leśnej należącej do lokalnego nadleśnictwa. W czasie drugiej wojny światowej było to miejsce kaźni chrześcijan i żydów. W 1946 r.  Stanisław J. składał zeznania przed Sądem Grodzkim w Krasnymstawie, z których wynika, że w czasie wojny od 1941 do 1943 r. mieszkał w domu stojącym na cmentarzu żydowskim. W ciągu tych dwóch lat nie było dnia, żeby żandarmi nie przyprowadzali kilku do kilkudziesięciu ludzi i tam zabijali. Stanisław J. był zmuszany do zakopywania ciał (IPN Gk 175/78). Po przeprowadzeniu kilku wizji lokalnych cmentarza na przełomie lat i zbierania relacji wśród obecnych mieszkańców miasta, nadal nie udało nam się ustalić, w którym miejscu na cmentarzu znajdują się doły śmierci. Wojenną historią cmentarza interesowali się w latach 60. harcerze ZHP, którzy mieli jeszcze możliwość rozmowy z naocznymi świadkami egzekucji. Oto fragment jednej z notatek: “W roku 1939 po wkroczeniu hitlerowców do naszego miasta […] wywieziono na cmentarz żydowski koło lasu Borek 18 osób spośród sympatyków ZSRR i rozstrzelano, to samo robiono z Żydami. Więźniowie mieli powiązane ręce drutem, Żydzi kopali doły, a po egzekucji zasypywali je Niemcy. W 1942 r. złapali partyzanta, został on rozebrany, ręce miał związane drutem kolczastym, przywiązali go do drzewa i bili pejczami, gdy stracił przytomność rozstrzelano go.” (GK 195/VIII/9) Na cmentarzu żydowskim w Krasnymstawie mogło zginąć ok. 500 osób. Część z nich nadal tam spoczywa w bezimiennych grobach.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W trakcie wizji lokalnej na cmentarzu żydowskim (GPS: N50°59’50.95”E23°11‚10.97”) dnia 25.03.2015 r. nie udało się ustalić lokalizacji grobów wojennych. Podczas wizji nie był obecny świadek.

Pomiar rzeźby terenu (LIDAR) wskazuje na obszar naruszony w centralnej części działki cmentarnej, a także w części północnej i zachodniej.

Przeprowadzono kwerendę fotografii lotniczych, w wyniku której pozyskano dwa zdjęcia wykonane dnia 07.09.1944 r. oraz 15.09.1944 r. Na fotografiach widoczne są mniejsze naruszenia gleby w części południowo-wschodniej oraz zachodniej.

Nie prowadzono badań geofizycznych..

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Krasnymstawie. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

IPN BU 2448/565 – dot. żydowskich grobów wojennych w m. Krasnystaw.

GK 175/78 – dot. żydowskich grobów wojennych w m. Krasnystaw, akta w sprawie zbrodni popełnionych przez funkcjonariuszy urzędów niemieckich na terenie pow. krasnostawskiego.

GK 195/VIII/9 – dot. żydowskich grobów wojennych w m. Krasnystaw, woj. lubelskie, pow. krasnostawski, tom VIII, zeszyt 9.

IPN BU 2448/564 – dot. żydowskich grobów wojennych w m. Krasnystaw.

IPN Lu 501/30, karty 40, 40v, 41, 41v, b. OKBZH w Lublinie, Ankietyzacja Miejsc i Faktów Zbrodni Hitlerowskich, pow. Krasnystaw.

Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na Ziemiach Polskich w latach 1939-1945, woj.chełmskie, Warszawa 1986, s. 50.

Karta cmentarza żydowskiego w Krasnymstawie przy ul. Rejowieckiej, oprac. T. Twardowski, J. Kielboń, 1985.

Historia cmentarza żydowskiego w Krasnymstawie, oprac. Lucyna Wyszyńska, 1981 r. (tekst stanowi uzupełnienie danych z kart ewidencyjnych pięciu macew lub ich fragmentów, zidentyfikowanych w 1981 r. na wspomnianym cmentarzu).