Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

W czasie niemieckiej okupacji, w sąsiedztwie miejscowości Treszczotki w gminie Narew doszło do dwóch zdarzeń: “Jesień 1942 lub początek 1943, na polach wsi Treszczotka zabite zostały żona i córka Icka Chajta [Icek Chajt, kowal z zawodu, zginął na kolonii Śliwowo wiosną 1943 r., IPN Bi 408/185 cz. 2, s. 281]. Zimą 1943 r. w lesie przy drodze do wsi Treszczotka zostały zabite żona i córka aptekarza Pilca oraz Szejna Weldman (S 356/71: IPN Bi 1/534 i IPN Bi 1/535).

Szerzej o tych morderstwach opowiadają mieszkańcy gminy Narew, którzy w latach 70. składali zeznania przed Okręgową Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku:

Zofia Sz. zeznała 22 maja 1973 r.: “W tym czasie ukrywały się także żona aptekarza Pilca wraz z córką. Dowiedziała się ona, że został zastrzelony ich mąż z synem i obie z córką przyszły do Narwi. Z opowiadań ludzi słyszałam, że zostały one zatrzymane przez żandarmów z Narwi. […] Słyszałam, że w tym czasie żandarmi zatrzymali Szejnę Wedman, mieszkankę Narwi pochodzenia żydowskiego. Następnie wszystkie trzy Żydówki wywieźli w kierunku wsi Treszczotka i rozstrzelali ich w młodym lasku. […] Pilcowa była mniej więcej w wieku swego męża. Miała około 50 lat, a córka jej miała od 16-18, Szejna Wedman miała około 35 lat.” (S 33/15/Zn, s. 2-7)

Aleksandra Z. zeznała 23 maja 1973 r: “Po śmierci Pilca słyszałam, że także zostały ujęte jego żona z córką, które przechowywały się oddzielnie i ich także rozstrzelali żandarmi z Narwi, chyba w pobliżu Treszczotek.” (S33/15/Zn, s. 10-13)

W 2014 r. dwa razy odwiedziliśmy wieś Treszczotki, gdzie spotkaliśmy pana Dymitra, który jako ośmioletnie dziecko obserwował z okna zastrzelenie żydowskiej kobiety z dorastającą córką. „Kobiety uciekały do lasu, ale nie dobiegły, zastrzelił je żandarm stojąc przy szosie. Córkę zwali Roza. Miejscowi ludzie zabrali ciała na wóz i pochowali w lesie.” (Treszczotki, 6 października 2014 r.)

Nie ma wątpliwości, że w Treszczotkach doszło do zamordowania matki z córką. Trudno rozstrzygnąć kim były zabite kobiety i czy faktycznie w tej samej wsi doszło do dwóch podobnych morderstw, czyli na matce z córką z dwóch różnych rodzin.

W sprawie owych mordów zeznawał również Michał B, 10 września 1973 r. (S 15/16/Zn, s. 34-36) oraz Eliasz W., 17 września 1973 r. (S 15/16/Zn, s. 37-39). To ostatnie zeznanie potwierdza informację pochodzącą od współczesnych mieszkańców Gminy Narew jakoby zamordowane kobiety zostały pochowane w lesie w Klejnikach. W tym samym lesie znajduje się również prawdopodobnie więcej zapomnianych żydowskich grobów.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji na temat tożsamości ofiar i lokalizacji żydowskich grobów w Treszczotkach. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com.

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane [zapis audio], imię: Dymitr [świadek naoczny], data ur. [brak], miejsce zamieszkania: Treszczotka, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Treszczotkach, rozm. przepr. Agnieszka Nieradko, Treszczotka, 6.października 2014 r.

DS 356/71, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku.

DS 33/15/Zn w sprawie zabójstw osób cywilnych i jeńców wojennych z terenu okupowanego popełnionych przez żandarmów z posterunku żandarmerii niemieckiej w Narwi w okresie 1941-1944 r., Protokół przesłuchania świadka – Zofii, 22 maja 1973 r., s. 2-7.

S 33/15/Zn w sprawie zabójstw osób cywilnych i jeńców wojennych z terenu okupowanego popełnionych przez żandarmów z posterunku żandarmerii niemieckiej w Narwi w okresie 1941-1944 r., Protokół przesłuchania świadka – Aleksandry, 23 maja 1973 r., s. 10-13.

sygn. S. 99/69, Okręgowa Komisja Badania zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku.

Protokół przesłuchania świadka – Włodzimierza, 28 czerwca 1972 r., s. 6.

sygn. S. 99/69, Okręgowa Komisja Badania zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku, Protokół przesłuchania świadka – Eugenii, 12 listopada 1972 r., s. 11, 12.

sygn. S. 99/69, Okręgowa Komisja Badania zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku,  Protokół przesłuchania świadka – Mikołaja, 29 maja 1973 r., s. 30, 31.

sygn. S. 99/69, Okręgowa Komisja Badania zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku, Protokół przesłuchania świadka – Michała, 10 września 1973 r., 34-36.

sygn. S. 99/69, Okręgowa Komisja Badania zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku, Protokół przesłuchania świadka – Eliasza, 17 września 1973 r., s. 37-39.

IPN, sygn. S 15/16/Zn ws. Zbrodni dokonanych przez funkcjonariuszy nazistowskich z posterunku w Klejnikach w latach 1941-44:

1. K. Bielski, Szkic miejsca rozstrzelania dwie (sic!) Żydówki w pobliżu wsi Treszczotki w okresie okupacji hitlerowskiej, sygn. S 15/16/Zn, s. 2.
2. Zdjęcie nr 1 – ogólny widok od strony wsi Treszczotki w kierunku wsi Miękisze na miejsce rozstrzelania 2 Żydówek koło wsi Treszczotki, pow. Bielsk Podlaski w okresie okupacji hitlerowskiej.
3. Zdjęcie nr 2 – widok w kierunku wsi Treszczotki i miejsce rozstrzelania.
4. Zdjęcie nr 3 – miejsce rozstrzelania dwie  Żydówki koło wsi Treszczotki przez żandarmów niemieckich, s. 3.

IPN, OBUiAD IPN Warszawa, sygn. IPN Bi 012/850, IPN Bi 408/185, kopia elektroniczna dokumentów, ilość kart 673.