Informacje nt. zbrodni

W lesie zamordowano młodą żydowską kobietę z miejscowości Rajbrot. Pochodziła z jednej z kilku rodzin żydowskich z tej miejscowości. Ciało zagrzebano na miejscu. Lokalizacja grzebaliska była możliwa dzięki dokładnemu wskazaniu pochodzącemu od potomkini mężczyzny, który zakopał ciało kobiety. 

„Córka mężczyzny, który zakopywał zamordowaną dziewczynę żydowską pamiętała to miejsce. To jest już kolejna osoba, która powiedziała mi o tym przypadku. Człowiek pracował w polu i dlatego go zatrudniono do zakopania zamordowanej dziewczyny. Tu była zamordowana w tym lasku i dlatego tutaj ją zakopano, korzystając z siły tego mężczyzny, który pracował w polu. Podejrzewam, że ona była miejscowa, bo w Rajbrocie było kilka rodzin żydowskich przed wojną.” (Rajbrot, 6 kwietnia 2021 r.)

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało oznaczone drewnianą macewą w 2022 roku ramach projektu „Punkty Odniesienia – oznakowanie 25 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami”. „Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia. 

Więcej o projekcie można przeczytać tutaj: https://tinyurl.com/muknnyd6

Projekt „Punkty Odniesienia – oznakowanie 25 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami.” był realizowany dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

W dniu 06.04.2021 r. przeprowadzono wizję lokalną w miejscu precyzyjnie wskazanym jako pojedynczy grób młodej kobiety (GPS: N 49°49.253′ E 020°28.584′).

W dniu 03.09.2024 r. przeprowadzono badania z użyciem georadaru (MALA X3M/ 500 Mhz). Badania przeprowadzono w miejscu precyzyjnie wskazanym jako lokalizacja grobu pojedynczej ofiary. Zebrano profile georadarowe długości ok. 7 mb, o nazwach: RAJ10001 oraz RAJ10002. Na echogramach zaznaczono naruszenie warstw gleby zlokalizowane na ok. 1.20 mb – ok 3.20 mb (zaznaczone czerwonymi strzałkami). Niewielkie zaburzenie widoczne na przeprocesowanych profilach georadarowych jest prawdopodobnie pozostałością po wkopie grobu ofiary zagrzebanej w tym miejscu. Przybliżony format wkopu to: ok. 1.90 m x ok. 0.60 m, głębokość ok. 0.80 – 1.0 m p.p.t.

Model rzeźby terenu (LiDAR) w tym przypadku nie jest pomocny.

Nie prowadzono kwerendy zdjęć lotniczych dla tego obszaru.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości żydowskich ofiar w Rajbrot. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com. 

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane (zapis audio), Iwona Z. mieszkanka Rajbrotu, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Rajbrocie. Rozmowę przeprowadziła Anna Brzyska, Rajbrot.

Dziękujemy International Holocaust Remembrance Alliance oraz Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie za dofinansowanie projektu badawczego, dzięki któremu zdobyliśmy materiały dotyczące tej miejscowości.