Informacje nt. zbrodni

W lesie zamordowano młodą żydowską kobietę z miejscowości Rajbrot. Pochodziła z jednej z kilku rodzin żydowskich z tej miejscowości. Ciało zagrzebano na miejscu. Lokalizacja grzebaliska była możliwa dzięki dokładnemu wskazaniu pochodzącemu od potomkini mężczyzny, który zakopał ciało kobiety. 

„Córka mężczyzny, który zakopywał zamordowaną dziewczynę żydowską pamiętała to miejsce. To jest już kolejna osoba, która powiedziała mi o tym przypadku. Człowiek pracował w polu i dlatego go zatrudniono do zakopania zamordowanej dziewczyny. Tu była zamordowana w tym lasku i dlatego tutaj ją zakopano, korzystając z siły tego mężczyzny, który pracował w polu. Podejrzewam, że ona była miejscowa, bo w Rajbrocie było kilka rodzin żydowskich przed wojną.” (Rajbrot, 6 kwietnia 2021 r.)

Upamiętnienie

Miejsce grobu zostało oznaczone drewnianą macewą w 2022 roku ramach projektu „Punkty Odniesienia – oznakowanie 25 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami”. „Punkty odniesienia” to próba znalezienia sposobu na znakowanie odnalezionych mogił, zanim możliwe będzie ich upamiętnienie. Działanie ma na celu drobną ingerencję w krajobraz tych miejsc, która przypominałaby o tym, co w nim niewidoczne, a często obecne w pamięci lokalnych społeczności. Będąc jedynie tymczasowym upamiętnieniem, drewniane macewy mają otwierać możliwość przejęcia przez lokalne społeczności opieki nad tymi miejscami, oswojenia ich, a być może także uruchomienia własnych, związanych z nimi praktyk lub trwałego ich upamiętnienia. 

Więcej o projekcie można przeczytać tutaj: https://tinyurl.com/muknnyd6

Projekt „Punkty Odniesienia – oznakowanie 25 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami.” był realizowany dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny oraz The Matzevah Foundation.

Identyfikacja grobu na podstawie nieinwazyjnych badań.

On 06.04.2021, a site visit was carried out at a location precisely indicated as a single grave of a young woman (GPS: N 49°49.253′ E 020°28.584′).

In 2024, research was carried out using a georadar (MALA X3M/ 500 Mhz). The research was carried out at a location precisely indicated as the location of a single victim’s grave. GPR profiles of approx. 7 m in length were collected, named: RAJ10001 and RAJ10002. The echograms marked a disturbance of soil layers located at approx. 1.20 m – approx. 3.20 m (marked with red arrows). The small disturbance visible on the processed GPR profiles is probably a remnant of the excavation of the grave of the victim buried in this place. The approximate size of the trench is: approx. 1.90 m x approx. 0.60 m, depth approx. 0.80 – 1.0 m below ground level.

The terrain model (LiDAR) is not helpful in this case.

No aerial photo survey was conducted for this area.

The research conducted in 2024 was financed by the European Union NextGenerationEU.

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości żydowskich ofiar w Rajbrot. Jeżeli wiesz coś więcej, napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com. 

Bibliografia

Nagranie Fundacji Zapomniane (zapis audio), Iwona Z. mieszkanka Rajbrotu, temat i słowa klucze: żydowskie groby w Rajbrocie. Rozmowę przeprowadziła Anna Brzyska, Rajbrot.

Dziękujemy International Holocaust Remembrance Alliance oraz Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie za dofinansowanie projektu badawczego, dzięki któremu zdobyliśmy materiały dotyczące tej miejscowości.