Typ miejsca

Informacje nt. zbrodni

Z dokumentów Głównej Komisji Badania Zbrodnia Hitlerowskich w Polsce wynika, że w 1941 r. na terenie miasta miało zginąć w trzech egzekucjach 325 osób, w tym Żydzi oraz jeńcy radzieccy. Ofiary były zakopywane w grobach zbiorowych i pojedynczych. Jeden z nich ma się znajdować przy szosie prowadzącej do Sokółki, drugi przy drodze w kierunku Grodna. 

Z kolei, według relacji ocalonego z Zagłady Chaima Wejner 29 czerwca 1941 r. na polach wokół Krynek doszło do masakry ludności żydowskiej, która uciekła z miasta na wieść o wkroczeniu wojsk niemieckich. Pole, na którym przebywali miało zostać zbombardowane. W wyniku ostrzału zginęło około siedemdziesięciu żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci. Ciała ofiar pochowano w zbiorowej mogile na cmentarzu żydowskim w Krynkach. (301/1288 AŻIH)

W Księdze Pamięci kryneckich Żydów zachowała się relacja o masakrze, do jakiej doszło rok później w wieczór święta Pesach w 1942 r. W godzinach porannych dwustu osobowy oddział gestapowców wkroczył na teren dzielnicy żydowskiej, rozproszył się po ulicach getta, wdzierał się do domów, zabijał i torturował napotkanych Żydów. W ciągu dwóch godzin zginęło kilkadziesiąt osób, w tym członkowie sądu rabinicznego. Ciała ofiar zostały zakopane na terenie getta (Pinkus Krynki, Tel Awiw 1970 r.). W grudniu 1947 r. z inicjatywy garstki ocalonych doszło do ekshumacji 40 ciała ofiar masakry. Ich szczątki zostały pochowane na cmentarzu żydowskim w Krynkach. (301/3154 AŻIH)

2 listopada 1942 r. nastąpiła likwidacja getta w Krynkach, na jego terenie pozostała jedynie grupa rzemieślników, pozostali Żydzi zginęli w komorach gazowych obozu zagłady w Treblince.

W sierpniu 1988 r. Konstanty K. zeznał przed Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce co następuje:

“Pewnego zimowego dnia, po zlikwidowaniu getta w Krynkach, widziałem jak funkcjonariusze niemieccy, przejeżdżając obok naszego domu w stronę miejscowego cmentarza żydowskiego, konwojowali grupę złożoną z 7 osób pochodzenia żydowskiego. Znałem część z nich. Byli to: Josiel Golc z żoną, Stolarski z żoną, brat żony Stolarskiego, Itkin z miasteczka Wielka Brzostowica [obecnie teren Białorusi] i mężczyzna, którego nie rozpoznałem. Po kilkunastu minutach usłyszałem odgłosy strzałów. W kilka minut później żandarmi czy też z innej formacji policyjnej umundurowani Niemcy, wracali od strony cmentarza, ale już bez tych Żydów. Dowiedziałem się, że wówczas wyżej wymienieni Żydzi zostali zastrzeleni, a zwłoki ich zakopano na tym cmentarzu, leżą tam dotychczas. Żydzi ci ukrywali się w budynku bożnicy w Krynkach. Miejsce ich ukrycia zdradziły ślady pozostawione przez któregoś z nich na świeżo spadłym śniegu. Akurat w tym czasie przebywali tam niemieccy funkcjonariusze policyjni, którzy udali się  po tych śladach do bożnicy i ukrywających się Żydów ujęli. W tym czasie na terenach po zlikwidowanym getcie nie wolno było nikomu przebywać, a ślady na świeżym śniegu były z daleka widoczne.” (IPN Bi 1/1245)

Kontakt i współpraca

Nadal poszukujemy informacji nt. tożsamości żydowskich ofiar w Krynkach. Jeżeli wiesz coś więcej napisz do nas na adres mailowy: fundacjazapomniane@gmail.com

Bibliografia

IPN BU 2448/45 Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Instytut Pamięci Narodowej, Młyn k. Krynek 

IPN Bu 2448/45 Ankiety GKBZHwP

IPN Bu 2448/46 Ankiety GKBZHwP

IPN Bi 1/1245 akt b. OKBZH w Białymstoku

301/1288 AŻIH

301/3154 AŻIH

Pinkus Krynki, Tel Awiw 1970 r.